Definicja Podróży Wędrówki Motyw

Co to jest Motyw wędrówki, podróży:
Poezja podmiotu:
Księga Wyjścia
Mitologia
Odyseja - Homer
Legenda o św. Aleksym
Dzieje Tristana i Izoldy
Kwiatki św. Franciszka
Boska komedia - Dante Alighieri
Do gór i lasów - J. Kochanowski
Don Kichot - M. Cervantes
Pamiętniki - J. Ch. Pasek
Kandyd - Wolter
Mikołaja Doświadczyńskiego Przypadki - I. Krasicki
Powrót posła - J.U. Niemcewicz
Cierpienia młodego Wertera - J. W. Goethe
Sonety krymskie, Dziady cz. III - A. Mickiewicz
Kordian, Beniowski - J. Słowacki
Nie-boska komedia - Z. Krasiński
Antek, Michałko, Lalka - B. Prus
Latarnik, Trylogia - H. Sienkiewicz
Sonet szalony - L. Staff
Na Anioł Pański - K. Przerwa - Tetmajer
Lord Jim - J. Konrad
Chłopi - W.S. Reymont
Ludzie bezdomni, Przedwiośnie - S. Żeromski
Statek pijany - Artur Rimbaud
Pamiętnik z stworzenia warszawskiego - M. Białoszewski
Wesele - S. Wyspiański
Mechanizm - F. Kafka
Ferdydurke - W. Gombrowicz
Sklepy cynamonowe - B. Schulz
Ludzie, którzy szli - T. Broniewski
Mała apokalipsa - T. Konwicki
Mały książę - A. de Saint-Exupery
Poezja przedmiotu:
BŁOŃSKI Jan: Pisarz wiecznej podróży / W: MACIEJEWSKA Irena: Wiersze Leopolda Staffa. – Wyd. 2 rozsz. –Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1987. – S. 131-136. – (Biblioteka Analiz Literackich; 51) ISBN 83-02-03301-4
FILIPOWSKA Hanna: Tułacze i wędrowcy / W: MŁODOPOLSKI świat wyobraźni: studia i eseje / red. Maria Podraza-Kwiatkowska. – Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977. – S. 11-48
GRADKOWSKI Henryk. „Drogi” Mickiewicza / J. polski w Szkole Średniej. – 1999/2000, nr 2, s. 71-78
INGLOT Mieczysław. Kordian: drogi i bezdroża w konstrukcji losu tytułowego bohatera / J. polski w Szkole Średniej. – 1999/2000, nr 2, s. 62-70
KOSMAL Lucyna, STEFAŃSKI Janusz, WĄTRÓBSKI Adam: J. polski od A do Z: Starożytność Średniowiecze: repetytorium. – Warszawa: Wydawnictwo Kram, 1998. – Rozdz.: Odyseusz jako inspiracja literackiego motywu wędrowca (homo viator). – S. 50-53 ISBN 83-86075-47-3
KULMOWA Bożena. Trop w trop za Kubusiem Fatalistą i jego Panem / J. polski w Szkole Średniej. – 1999/2000, nr 2, s. 52-61
POZNAŃSKI Jacek, MARGULA Jerzy, LOGOS Mateusz: Wzorcowe prezentacje 100 tematów: nowa ustna matura z j. polskiego. – Warszawa: Skrypt, 2004. – Rozdz.: Wędrówką jest życie człowieka – omów funkcje motywu wędrówki w wybranych utworach literackich. – S. 180-183 ISBN 83-89522-39-X
WĘDRÓWKA / W: Leksykon motywów literackich / red. Agnieszka Nawrot et al.; przyg. haseł Teresa Kosiek et al. – Kraków: Wydawnictwo „GREG”, 2004. – S. 253-261 ISBN 83-7327-394-8
WIECZORKIEWICZ Anna. Drogi życia i drogi poznania. Alegoryczne wizje wędrówki w poezji dawnej // Pamiętnik Literacki. – 1993, nr 2, s. 3-28WOJTAK Maria. O modlitwie pielgrzyma – uwagi filologa / J. polski w Szkole Średniej. – 1999/2000, nr 2, s. 92-99
Sztuka:
Syn marnotrawny - Hieronim Bosch
Powrót syna marnotrawnego - Rembrant van Rijn
Video:
Kanał - reż. A. Wajda
Mała apokalipsa - reż. Costa Gavras
Opracowanie motywu wędrówki:
Wędrówka od najdawniejszych czasów towarzyszyła człowiekowi. Już ludzie pierwotni podróżowali by zyskać pożywienie czy lepsze warunki bytowania. Wędrówka może mieć również charakter wewnętrzny, dzieje się wtedy we wnętrzu człowieka. W takim przypadku wiąże się z przeznaczeniem, szukaniem siebie, a jej efektem jest przemiana. Motyw wędrówki był chętnie używany poprzez wielu twórców. Wędrówka stała się dla autorów metodą na poznanie świata. Zapewnia ludziom sposobność rozwoju i poznania. Im więcej podróżujemy, tym więcej dowiadujemy się o innych i sobie samych. Możemy spojrzeć na to co nas otacza z szerszej perspektywy.
Na pewno najwspanialszym metodą poznawania świata i ludzi nadal pozostaje podróżowanie. Niemal każdy tęskni za dalekimi podróżami, Każdy z nas jest Odysem, Co wraca do -swojej Itaki, jak napisał Leopold Staff. Motywy podróży w poezji, nadzwyczajnie liczne i stare, jak samo piśmiennictwo, mogą służyć przede wszystkim opisowi ciekawych miejsc, egzotycznych państw i ludów. Co najmniej równie regularnie podróż staje się metaforą ludzkiego życia, również rodzajem wyprawy w głąb siebie, poszukiwaniem wyboru drogi życia. Zarówno grecka mitologia jak i Biblia postrzegały los człowieka w perspektywie wędrówki - nie zawsze bezpiecznej, łatwej, zmuszającej do dokonywania bardzo trudnych wyborów kierunku marszu.
Biblia
Motyw wędrówki pojawił się w Księdze Wyjścia, gdzie pokazuje wędrówkę Izraelitów do Ziemi Obiecanej. Tułacza ludzi trwała aż 40 lat, w tym czasie sporo się wydarzyło. Głównym zaś wydarzeniem było otrzymanie od Boga dziesięciu przykazań. Tak długa wędrówka jest tutaj przyrównywana do życia ziemskiego ludzi, które ma swój kres u Boga. Biblia bardzo regularnie odwołuje się do motywu wędrówki, w jej perspektywie ujmuje zarówno jednostkowe losy ludzi, jak i dzieje narodu Izraela. Po wyjściu z niewoli egipskiej, Izraelici poprzez czterdzieści lat tułali się po pustyni, ich podróż była oczyszczającą próbą, przygotowaniem do osiągnięcia celu wędrówki, tj. Ziemi Obiecanej. W trakcie tej podróży Bóg dal swemu narodowi prawa, na początku Dekalog, potem regulaminy bardziej szczegółowe. Sam Chrystus, od trzydziestego roku życia, byt jakby wędrownym nauczycielem, stale znajdował się w podróży, nie miał domu. Po zgonu Jezusa apostołowie rozpoczęli podróże misyjne, docierali nawet do odległych rejonów basenu Morza Śródziemnego.
Mitologia:
Demeter poszukująca córki, porwanej poprzez Hadesa do podziemi. Wędruje w jej poszukiwaniu. Gdy dowiedziała się gdzie jest postanowiła, iż nie powróci już nigdy na Olimp. Sama skazała się na wygnanie, które doprowadziło do nieurodzaju na ziemi, Podróż przerywa dopiero, gdy Zeus nakazuje Hadesowi uwolnić Persefonę.
Odyseja - Homer
Jeżeli Iliada była poematem wojennym, to kluczowym motywem Odysei są przygody powracającego spod Troi do domu Odyseusza, króla Itaki, jednego z głownych bohaterów zmagań pod Troją. W Odysei Homer ukazuje nam 49 dni z dziesięcioletniej wędrówki Odyseusz spod Troi, do rodzinnej Itaki. Tytułowy bohater doświadcza wielu niebezpiecznych przygód, lecz mimo tak długiej podróży nie poddaje się i wytrwale dąży do celu. Podróż Odyseusz to znak drogi człowieka poprzez życie. Jego wędrówka do krainy umarłych Hadesu, była częstym motywem występującym w poezji antycznej. Dziesięcioletnia podróż Odyseusza stała się w kulturze europejskiej synonimem upartej, niebezpiecznej wędrówki, w trakcie której bohater zobaczył miasta, ludzi wielu i poznał myśli. Akcja Odysei toczy się już po zburzeniu Troi, rozpoczyna się w dziesiątym roku tułaczki Odyseusza i trwa czterdzieści dni - o wydarzeniach poprzednich dowiadujemy się od samego głównego bohatera. Morskie wędrówki Odyseusza obejmowały ogromne obszary, odległości, a ich geografia jest wyraźnie niespójna, miejscami fantastyczna. Krainy realne to na przykład Egipt, Kreta, Cypr - to, co odbywa się w zachodniej części Morza Śródziemnego jest już niejasne, trudne do wskazania na mapie, regularnie wręcz fantastyczne.
Eneida - Wergiliusz
Po upadku Troi ocalała raptem garstka osób, w tym Eneasz. Zabrał ludzi na okręt i wybrali się w daleką podróż by znaleźć nowy dom. To właśnie potomkowie Eneasza zakładają nowe miasto - Rzym. W okresie podróży bohatera spotyka sporo przygód, schodzi nawet do podziemia.
Boska komedia - Dante Alighieri
W zaświaty wędrowano również w następnych epokach. Bohater "Boskiej-komedii" Dante widząc straszne cierpienia grzeszników, rozpoczął dążyć drogą, która doprowadzi go do Boga i raju. Dante, zabłądziwszy w lesie, przestraszony poprzez zwierzęta symbolizujące ludzkie grzechy, spotkał niespodziewanie ducha Wergiliusza, który z polecenia Boga poprowadził go poprzez krainę umarłych. Droga poety prowadziła poprzez Piekło, Czyściec, Raj (tu już przewodnikiem została Beatrycze), aż do Empireum, gdzie można było już odczuć obecność Boga. Mającą wymiar alegoryczny, symboliczny wędrówkę Dantego należy zapewne odczytywać jako duchową podróż człowieka od upadku, pogrążenia się w grzechu do oczyszczenia z win, nawet świętości.
Legenda o świętym Aleksym
Bohater Legendy o św. Aleksym porzucił żonę w noc poślubną, zabrał ze sobą tyle kosztowności ile mógł udźwignąć, rozdał je żebrakom, a w dalszym ciągu zaczął życie żebraka. Wędrując po świecie utrzymywał się jedynie z jałmużny. Jego asceza jest symbolem dążenia człowieka do boga i wiecznego zbawienia. Świętym, który zrezygnował z umartwiania się na rzecz wędrownego kaznodziejstwa, założył nawet wędrowny zakon franciszkanów.
Dzieje Tristana i Izoldy - J. Bedier
Tristan regularnie podróżuje. Wyrusza również do Irlandii by sprowadzić na dwór swego króla Marka Izoldę Jasnowłosą. Zakochał się nieszczęśliwie, by zapomnieć podróżuje po całej Europie. Na koniec dociera do Bretanii, gdzie poślubia Izoldę o Białych Dłoniach. Ostatnia podróż w utworze należy do jego ukochanej, która przybywa poprzez morze by pożegnać swą bratnią duszę. Niestety Izolda o Białych Dłoniach okłamuje męża i mówi mu, iż okręt, który płynie ma spuszczone żagle, co miało oznaczać, iż nie ma na nim jego ukochanej.
Kandyd - Wolter
Kandyd jest krewnym barona Thunderten-Tronckha. Wychowuje się w jego zamku w Westfalii, wspólnie z synem i siedemnastoletnią córką barona, Kunegundą. Któregoś dnia baron przyłapał Kandyda w trakcie zalotów do pięknej Kunegundy. Brutalnie wyrzucił go z zamku. Idący przed siebie, bez środków do życia, młodzieniec został podstępnie wcielony do armii bułgarskiej (w rzeczywistości pruskiej), walczył z Arabami (Francuzami). Dezerteruje z wojska wstrząśnięty okrucieństwami walk i zbrodniami popełnianymi poprzez żołnierzy na cywilnej ludności. W ten sposób rozpoczęła się ogromna wędrówka tytułowego bohatera po świecie, wędrówka mająca w pierwszej kolejności wymiar edukacyjny. Akcja utworu Woltera rozgrywa się w bardzo wielu miejscach, nieraz szybko zmieniają się jej realia: raz to są krainy rzeczywiście istniejące (na przykład Westfalia, Portugalia, Hiszpania, Turcja), innym wspólnie fikcyjne, legendarne (ziemia Uszaków, Eldorado).
Elegia o sobie samym do potomności - K. Janicki
Janicki, po zakończeniu edukacji w gimnazjum wyrusza w podróż do Włoch, aby zdobyć wykształcenie na znamienitych uniwersytetach i zdobyć tym samym wszechstronne wykształcenie godne humanisty. Niestety w skutek dolegliwości jest zmuszony powrócić do państwie.
Do snu - Jan Kochanowski
Gdy człowiek pogrąża się we śnie, jego dusza zaczyna wędrówkę. Odwiedza najróżniejsze miejsca, dociera nawet do sfer niebieskich.
Do gór i lasów - Jan Kochanowski
Kochanowski wspomina własne życie, w tym liczne podróże po Europie. Wspomina odwiedzenie Włoch, Niemiec i Francji.
Niezwykłym i nie lada piórem opatrzony - Pieśń XXIV ks II - Jan Kochanowski
Poetycka sława przeżywa pod postacią łabędzia, który odwiedza wszystkie państwa Europy. Ogromne dzieło poety zapewnia mu nieśmiertelność.
Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki - I. Krasickiego
Motyw wędrówki występuje również w powieści I. Krasickiego "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki", która przedstawia następne fazy podróży tytułowego bohatera. Bohater w trakcie każdej z podróży uczy się czegoś nowego, na przykład na wyspie Nipu poznaje wartości, które prowadzą do szczęścia, zarówno osobistego jak i społecznego.
Lalka - Bolesław Prus
Rzecki w swym pamiętniku wspomina potowe lat czterdziestych dziewiętnastego wieku. Wtedy to, w 1848 roku, opuścił sklep Minęła, ku rozpaczy pryncypata, i wyruszył razem z Augustem Katzem na Węgry. Walczyli tam w wielu potyczkach o wolność Węgier, wreszcie doszło do ogromnej bitwy z Austriakami. Było to bodaj ostatnie zwycięstwo powstańców. Rozpoczęta się tułaczka pokonanych, bezskuteczne oczekiwanie na pomoc. Zrozpaczony Katz zastrzelił się. Rzecki poprzez dwa lata wędrował po Europie. W grudniu 1851 roku powrócił do Polski. Poprzez rok bawił w Zamościu, w lutym 1853 roku znalazł się w Warszawie. Sam Wokulski został zesłany na Syberię, a owa zsyłka rozpoczęta idealny moment w jego życiu - tam poznał Suzina, tam mógł zajmować się edukacją. Z Warszawy odbywał liczne podróże w biznesach, regularnie bywał w Paryżu, które to miasto wywierało na nim spore wrażenie swym ogromem, nowoczesnością.
Na Anioł Pański - Kazimierz Przerwa-Tetmajer
Życie ludzkie - to przekonanie Tetmajer akcentował wielokrotnie - jest beznadziejną wędrówką bez celu, melancholijną podróżą dekadenta, upartym zmierzaniem donikąd. W wiersz zostały wpisane obrazy typowe nie tylko dla samego stylu Kazimierza Tetmajera, lecz i całej literaturze przekazującej wtedy pokoleniowe treści, uważanej na przełomie wieków za głos generacji. Jest tam cmentarz i grób młodej dziewczyny, puste pole i płynąca donikąd rzeka, mroczny, zasnuty mgłami krajobraz. Podmiot liryczny tego utworu wędruje poprzez nostalgiczny smutny krajobraz. Motyw wędrowca (i wędrówki) w liryce Młodej Polski to znak nieuniknionego przemijania życia, a mówiąc dokładniej raczej nie znak (nie jest wieloznaczny, można dokładnie nazwać jego treść, znaczenie ideowe), ale alegoria bądź personifikacja (osmętnica, samotna dusza wędrująca poprzez przygnębiającą okolicę).
Kordian - J. Słowacki
W akcie II dramatu J. Słowackiego "Kordian" bohater podróżuje po Europie. Na zakończenie podróży, gdy znajduje się na szczycie Mont Blanc doznaje olśnienia. Nagle dociera do niego, iż główna jest walka o wolność ojczyzny.Po nieudanej próbie samobójstwa, wyzdrowieniu, Kordian usiłuje odnaleźć zapomnienie w zagranicznych podróżach. Po wielu rozczarowaniach, dokonaniu podsumowania życia (dziś porównań celem stały się księgi podróżne), na szczycie Mont Blanc odnajduje cel w służbie dla ojczyzny. Wraca do Polski, staje się spiskowcem. Edukacyjna wędrówka rozczarowań i odrzucenia po Europie uświadomiła mu, że rodząca się cywilizacja pieniądza jest oparta na zakłamaniu, a nie autentycznych wartościach moralnych albo socjalnych (Londyn), nie będzie artystą (Dover), miłość zmysłowa reprezentowana poprzez kobiety interesowne może tylko rozczarować (Włochy), po rozmowie z papieżem utracił naiwną, ignorującą realia ogromnej światowej polityki wiarę dzieciństwa.
Statek pijany - Artur Rimbaud
Poemat napisany poprzez szesnastoletniego poetę przenosi czytelników w krąg obrazów związanych z metaforą ludzkiego życia jako ogromnej, niebezpiecznej żeglugi. Żegluga daje poczucie wolności, zapewnia coraz to nowe wrażenia, lecz jednocześnie rodzi i tęsknotę za bezpiecznym portem: spokojem, nawet śmiercią: O, niechaj dno me pęknie! Niech pójdę pod morze!
Pamiętnik z stworzenia warszawskiego - Miron Białoszewski
Bohater utworu stale wędruje poprzez zrujnowaną Warszawę w poszukiwaniu bezpieczniejszych miejsc schronienia, żywności, wody. Gdy na Woli pojawiają się uciekinierzy z innych dzielnic, Białoszewski wraca do mieszkania rodziców przy ulicy Chłodnej 40, potem cała rodzina przenosi się na Ogrodową. Pomagając rannym, autor traci kontakt z rodzicami. Gdy ulicę Chłodną opanowali Niemcy, przedostaje się na Starówkę, mieszka u przyjaciela Swena koczującego wspólnie z rodziną w piwnicy Po bombardowaniach, dwudziestego dnia stworzenia, bohaterzy poszukują nowego schronienia. Gdyż kościół Sakramentek jest już pełny zatrzymują się w piwnicy Izby Rzemieślniczej przy ulicy Miodowej. Niosąc ciężko rannego, Miron i Swen wychodzą, wspólnie z powstańcami, ze Starówki. Na Chmielnej Białoszewski odnajduje ojca, krewnych, znajomych. Tu także doświadcza skutków ciężkiego, trzydniowego bombardowania. Sporo razy wymienia miejsce pobytu, nareszcie zatrzymuje się w Śródmieściu, przy ulicy Wilczej. Także i tu próbuje utworzyć sobie elementarne warunki życia. 3 października, nadzorowani poprzez Niemców, bohaterzy utworu opuszczają Warszawę. Celem jest obóz przejściowy w Pruszkowie. Miron z ojcem zgłaszają się do pracy w Opolu. Do Warszawy autor powrócił w lutym 1945 roku.
Przedwiośnie - St. Żeromski
Bohater "Przedwiośnia" St. Żeromskiego to Seweryn Baryka, który podróżuje wspólnie z synem do swojej ojczyzny Polski z Banku, gdzie w okresie wojny dorobił się majątku. W okresie ciężkiej podróżny Seweryn umiera lecz na miejsce dociera jego syn Cezary. Gdy przybywa na miejsce szuka szklanych domów z opowieści ojca i udaje się kolejno do Warszawy, Nawłoci i ponownie wraca do Warszawy.
Mała Apokalipsa - T. Konwicki
W "Małej Apokalipsie" T. Konwickiego poznajemy dzień z życia człowieka, który ma poddać się samospaleniu. Literat cały dzień wędruje po Warszawie i rozmyśla o swoim wieczornym samobójstwie. W okresie 1 dnia doświadcza wielu wrażeń, zostaje nawet zatrzymany i pobity