Co to jest Narodowa Epopeja

Co oznacza EPOPEJA NARODOWA: u jej źródeł leży klasyczny epos, utwór zwykle wierszowany o sporych rozmiarach, z wszechwiedzącym narratorem, pisany stylem wysokim; od wieków określano e.n. najdostojniejszym gatunkiem lit. potwierdzającym narodową tożsamość, stanowiąc fundament lit. narod.; próby pol. e.n. obecne są już w lit. barokowej (Wojna chocimska W. Potockiego, XVII w.), później w nurcie klasycystycznym XVIII w., na przykład poemat heroikomiczny Monachomachia i Wojna chocimska I. Krasickiego; w XIX w. Lechiada J. P. Woronicza, Jagiellonida D. Bończy Tomaszewskiego, Stefan Czarniecki K. Koźmiana i anonimowa Sobiesjada lub Jan Trzeci pod Wiedniem (1836), żaden z tych utworów nie osiągnął sukcesu lit. W romantycznej tradycji (XIX w.) e.n. funkcjonowała już jako kategoria estetyczna, pisana była stylem wysokim, w nawiązaniu w swej formie artystycznej do antycznego eposu, stając się tekstem tradycji narod. dzięki stylizacjom i odmianom gatunkowym: poemat heroiczny, poemat bohaterski, rapsod, powieść poetycka, sławiącym bohatera albo naród w istotnych dla niego momentach przełomu. Romantycy, marząc o e.n. traktowali ją w kategoriach historiozoficznych, na przykład S. Garczyński zrealizował epopeiczną cykliczną kompozycję Sonety wojenne (1833); młody A. Mickiewicz, mający doskonałe klasyczne wykształcenie posłużył się metodą stylizacji e., pisząc powieści poetyckie Grażyna i Konrad Wallenrod. Miara wierszowa "heksametr polski", wskaźnik gatunku pieśni bohaterskiej (patos narracji współbrzmiący z uroczystą, podniosłą rytmiką) stylizował utwór na monumentalny epos. Dopiero Pan Tadeusz A. Mickiewicza (1834) rozpoczął funkcjonować jako przeciwieństwo e.n., jako pierwszy nazwał tak "Historię szlachecką" Z. Krasiński umieszczając poemat w jednym szeregu w okolicy Iliady Homera. Także J. Słowacki snuł projekty "jednej ogromnej epopei", na którą miał się złożyć cykl kronik historycznych, entuzjastą e.n. był także Norwid. U schyłku XIX w. pisarz A. Lange wyróżnił pośród licznych e.n. pol. trzy arcydzieła: Wojnę chocimską W. Potockiego, Pana Tadeusza A. Mickiewicza i Króla-Ducha J. Słowackiego. Mianem e.n. bywają współcześnie określane arcydzieła powieściowe: Trylogia H. Sienkiewicza, Chłopi W. Reymonta, Wojna i pokój L. Tołstoja i "huculska epopeja" Na wysokiej połoninie S. Vincenza