Co to jest Towianizm

Co oznacza TOWIANIZM: termin stosowany wdwóch znaczeniach: a) jako nazwa zespołu poglądów rel.-moralnych iwyobrażeń mistycznych A. Towiańskiego, b) jako nazwa zainicjowanego poprzez A. Towiańskiego ruchu rel.-społ., kształtującego światopogląd pisarzy romantycznych na emigracji. Artysta kierunku sformułował go wdwóch utworach: Biesiada (1841) iWielki Period (1844); jego podstawę stanowi zespół wyobrażeń iprzekonań oróżnorodnym pochodzeniu: mistycyzm (XVIII w.), pietyzm niem., mistyka Swedenborga iSaint Martina i kabała żyd.; proponował filozofię antyracjonalistyczną, przekonanie oprymacie uczucia iwoli moralnej nad intelektem, wiary nad wiedzą, naukę ezoteryczną zelementami spirytualizmu, przekonanie ohierarchicznej, ciągłej idynamicznej budowie wszechświata, wktórym zasadą bytu jest pierwiastek duchowy. Wkosmologii t. sporą rolę odgrywało manichejskie ( manicheizm) wyobrażenie owalce dobra ze złem oduszę człowieka iw jego dążeniu do doskonałości. Człowiek jako autonomiczna osobowość jest pośrednikiem pomiędzy niebem aziemią, poddany jest presji niezależnych od jego woli sił, aod "drgnienia duszy" zależy, czy znajdą do niego drogę duchy "jasne", dobre, czy "ciemne", złe. Centralną ideą kosmologii t. jest reinkarnacja, dzięki której wprowadził do swej wizji świata ciągłość: świat jest "odyseją ducha", zmierzającego poprzez następne wcielenia do Boga (rehabilitacja historii ludzkości pojmowanej jako fragment procesu ewolucyjnego wszechświata). Zkosmologią t. łączy się perfekcjonistyczna doktryna moralna - konsekwencja wzwalczaniu zła, stąd wdoskonaleniu moralnym człowieka zakłada konieczność "oczyszczania" duszy poprzez pracę icierpienie; to filozofia rel. heroizmu w okolicy mesjanistycznej wiary, wyrażającej zapowiedź nadejścia Królestwa Bożego na ziemi. Sam Towiański przyjął postawę proroka wieszczącego emigrantom szczęśliwą przyszłość, zwycięstwo dobra na ziemi, tę Bożą ideę miały realizować niektóre narody, pośród nich naród polski. T. jako ruch społ.-rel. powstał wParyżu w1841 r. wśrodowisku emigracji. "Koło Kwestie Bożej", którego członkami byli między innymi A. Mickiewicz iinni poeci romantyczni, działało do 1846 r., po rozłamie Mickiewicz założył swoje Koło wRzymie w1848. T. zwalczali polscy filozofowie, między innymi B. Trentowski, K.Libelt, H. Kajsiewicz. Największy wpływ wywarł t. na A. Mickiewicza, J.Słowackiego, S.Goszczyńskiego, częściowo Z. Krasińskiego, przyczyniając się do nasycenia lit. romantycznej wątkami mistycznymi i mesjanistycznymi; do literaturze romantycznej przeniknęły koncepcje panspirytualistyczne, idee reinkarnacji ipreegzystencji, szczególnie wwykładach A. Mickiewicza Oliteraturze słowiańskiej itwórczości J. Słowackiego, artysty mechanizmu genezyjskiego wpoemacie Genezis zDucha. T. umacniał wiarę whist. isprawczą moc moralnej irel. doskonałości człowieka, weschatologiczny sedno cierpienia narodu, wmożliwość powstania Królestwa Bożego na ziemi