Definicja Gniazda Orle

Gdzie jest ORLE GNIAZDA Biel rozświetlonych majowym słońcem wapiennych skał, wkomponowanych w soczystą o tej porze roku zieleń traw i bukowych lasów. Niezwykłe wrażenie świeżości mimo upływu mln lat. Upływu czasu, który wyrzeźbił w jurajskich skałach fantazyjne formy i kształty (ostańce, jaskinie i wąwozy). A na trudno dostępnych szczytach wielu tych skalistych wzgórz – niby orle gniazda – ruiny średniowiecznych warowni, zbudowanych niegdyś w doskonałej harmonii z otaczającym je krajobrazem. Podążając ich szlakiem – długości, bagatela, 163 km – wzdłuż pasma Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, z trudem przyjdzie nam uchwycić granicę pomiędzy naturalnym podłożem wapiennych skał a murami zamków, będących dziełem ludzkich rąk. Pierwsze założenia obronne w formie słabych, drewnianych grodów i strażnic istniały tu już we inicjalnym średniowieczu. W niczym nie przypominały jednak okazałych czternastowiecznych warowni, wznoszonych albo przebudowywanych – staraniem Kazimierza Wielkiego – dla obrony południowo-zachodnich granic Małopolski. Wraz gdyż z stratą wiary w podłączenie Śląska do Korony ogniwo za ogniwem powstawał – wedle zamysłu króla – imponujący łańcuch kilkudziesięciu murowanych twierdz, wspieranych obronnymi strażnicami. Były pośród nich zamki niegdyś królewskie (na przykład w Ojcowie, Olsztynie, Bobolicach i Rabsztynie), biskupie (w Babicach, Siewierzu i Sławkowie) i najliczniejsze zamki rycerskie (między innymi w Mirowie, Ogrodzieńcu, Morsku, Smoleniu i Pieskowej Skale). Z upływem wieków warownie Orlich Gniazd, stanowiące mechanizm Kazimierzowskich umocnień, zaczęły etapowo podupadać. Zmiany w strategii prowadzenia wojen powiązane z wynalezieniem broni palnej, pożary i naturalny czynnik czasu – pozbawiły je pierwotnego znaczenia jako gwarantów potęgi militarnej ostatniego z rodu Piastów. Spalone i splądrowane poprzez armię Karola Gustawa w trakcie potopu szwedzkiego w połowie XVII wieku, w większości obrócone zostały w ruiny, z których już nigdy się nie podniosły. Dzieła ostatecznego zniszczenia dokonywali amatorzy skarbów (na przykład przez wysadzenie w powietrze ruin zamku w Rabsztynie), okoliczni mieszkańcy, poszukujący budulca na swe domostwa i kościoły, a również zwyczajni rabusie. W czasach swej świetności zamki musiały sprawiać na wędrowcach wielkie wrażenie, skoro nadal – po sześciuset latach – kryjące sporo tajemnic ruiny urzekają swym romantycznym pięknem. Liczne trasy turystyczne, które wiodą Szlakiem Orlich Gniazd, należą do w najwyższym stopniu malowniczych w całej Polsce, aby wspomnieć tylko te prowadzące poprzez Ojcowski Park Narodowy, gdzie, prócz ruin królewskiego zamku w Ojcowie ze stojącą u jego wrót Maczugą Herkulesa, można podziwiać usytuowany na niedostępnej skale – w niezwykłej scenerii doliny Prądnika – zamek w Pieskowej Skale. Jest on szczególnie godny uwagi, ta gdyż niegdyś gotycka strażnica, przebudowana na magnacką siedzibę, jako jedyna przetrwała do naszych czasów. Przeprowadzone po II wojnie światowej prace konserwatorskie przywróciły zamkowi wygląd „perły renesansu”, a dawnego blasku przydają mu wspaniały krużgankowy dziedziniec, bastionowe fortyfikacje i gęsta zieleń otaczającego go parku