Definicja Tatry

Gdzie jest TATRY Nasi południowi sąsiedzi - Słowacy - określają własną ojczyznę jako „państwo pod Tatrami", również my przypisujemy tym górom prymarną funkcję dla lokalizacji naszego państwie na mapie świata; mówimy przecież o Polsce jako o państwie „od morza do Tatr". Składnikiem świata naszej narodowej wyobraźni stały się Tatry w miarę dopiero co, trudno jednak dziś nie dostrzec ich wyjątkowej w tym świecie pozycji...O każdej porze roku bywają takie dni, gdzie wydawać się nam będzie, Iż nadzwyczajnie przejrzyste powietrze nie tylko uwyraźnia widzenie, lecz i działa jak soczewka. Będąc akurat na jakimś punkcie widokowym, zobaczymy wyraźnie niewidziane dotychczas z tego miejsca obiekty, miasta czy nawet odległe krainy. Takiego dnia, będąc na Skrzycznem i patrząc na południe i wschód, zobaczymy ze szczytu tej najwyższej góry Beskidu Śląskiego krajobraz dotychczas stąd nie oglądany. Trawestując nieco Brunona Schulza -zobaczymy obraz archaicznej mapy w kształcie panoramy z ptasiej perspektywy, mapy, jaką widuje się jeszcze w krajoznawczych muzeach. Widać wtedy, o dziwo, środkową część Zachodnich Karpat. Od południa na wschód kolejno ukażą się naszym oczom: ostre turnie Małej Fatry, Ogromna Fatra, bliżej ekipa Pilska, masyw Babiej Góry, na horyzoncie Niskie Tatry, bliżej Podhale u stóp Tatr i w najwyższym stopniu w lewo Gorce. Tatry, aczkolwiek w zasadzie stąd najodleglejsze, przykują jednak wzrok. W najwyższym stopniu wyniosłe i świetliste od jaskrawego w słońcu śniegu na turniach, stanowią w tym wspaniałym pejzażu zdarzenie wyjątkowe.Sama rzeźba Tatr zdradza ich wiek; na tle Gór Świętokrzyskich czy Sudetów to góry młode. Stąd także niewiele naruszona poprzez czas ich fizjograficzna postać rysująca się wyniosłymi turniami, ostrymi graniami, głębokimi przepaściami i kotłami, stąd głębia jezior i bystrość wspaniałych strumieni. Na ogromnym łuku Karpat, ciągnącym się od Kotliny Wiedeńskiej do przełomu Dunaju na pograniczu Rumunii i Serbii, to jedyne góry mające prawdziwie alpejski charakter i równocześnie najwyższe w całych Karpatach. Najwyższa część Tatr usytuowana jest w ich środku - to Tatry Wysokie sięgające 2655 m n.p.m. (Gerlach). Najwyższy szczyt polskiej strony Tatr -Rysy - wznosi się na 2499 m. U stóp Rysów położone są dwa jeziora, z których to usytuowane niżej - Morskie Oko - jest największym i chyba najpiękniej położonym tatrzańskim akwenem. Przewyższenie okolicznych wspaniałych szczytów, słynnych również z racji na walory wspinaczkowe, wynosi tu nawet powyżej 1000 m. Widoczna na horyzoncie iglica to legendarny Mnich (2070 m n.p.m.), którego północno-wschodnia ściana, uchodziła niegdyś za niedostępną. Od jej zdobycia w roku 1879 datuje się niekiedy start taternictwa.Na zachód, poza przełęczą Liliowe aż do dolin Orawy, na przestrzeni ok. 30 km ciągną się wspaniałe jako cel niezbyt uciążliwych wypraw i spacerów Tatry Zachodnie. Na północny-wschód od Tatr Wysokich, w całości w regionie Słowacji, leżą wapienne Tatry Bielskie. W porównaniu z podobnymi krajobrazowo Alpami powierzchnia Tatr jest niewielka, a z tego dwie piąte należą do Polski.W krąg społecznego zainteresowania wprowadzili te góry wpierw poszukiwacze kruszców i osiemnastowieczni naukowcy przyrody. Później wędrówki tutaj odbywali w poszukiwaniu niecodziennego piękna podróżnicy doby romantyzmu. Od tej pory Tatry weszły do kultury narodowej, a pokolenia pozytywistów i młodopolan zapoczątkowały przybierającą różnorodne formy, trwającą do dziś, fascynację tymi górami. Miłość do Tatr wielu przypłaciło życiem, jak ogromny młodopolski kompozytor Mieczysław Karłowicz, którego lawina pogrzebała poniżej szlaku z Hali Gąsienicowej do Czarnego Stawu Gąsienicowego. W pobliżu miejsca katastrofy oglądać dziś można obelisk.Dziewiętnastowieczne „odkrycie" Tatr, Podhala i Zakopanego zaowocowało tu dość radykalnymi zmianami cywilizacyjnymi. W Tatrach rozpoczęto budowę szlaków, dróg i schronisk. Zakopane żywiołowo zaczęło się przekształcać z niezbyt ludnej, zwykłej wsi w kurort. Tu spotykali się również ludzie, dla których podhalańska natura, folklor i gwara stawały się źródłem artystycznej inspiracji. Zarówno tematy, jak i podhalańska stylistyka weszły do literatury, muzyki czy architektury. Wypracowany poprzez Stanisława Witkiewicza tak zwany styl zakopiański określił przy tym nie tylko budownictwo kurortowe, lecz i wpłynął na postęp form budownictwa ludowego.Poruszając się po położonych u stóp Tatr podhalańskich miejscowościach, łatwo dostrzeżemy sporo cennych, frapujących obiektów. Mnóstwo tu pięknych drewnianych chat i kościołów. W sławnym z lokalnego stworzenia 1846 roku Chochołowie zachował się zespół oryginalnych 200-let-nich chałup. Typowe, budowane na zrąb fascynują potęgą kłód użytych do budowy i trwałością tego budulca. Podziwu godna jest również troska mieszkańców o te zabytkowe budowle -domy są utrzymane w idealnym stanie.Podhale błyskawicznie wymienia swój charakter, błyskawicznie się modernizuje. Na szczęście góry pozostają niezmienne, a i sporo tradycji udaje się ocalić. Wiosną na św. Wojciecha czy jesienią na św. Michała możemy w podhalańskich wsiach zetknąć się z redykiem, w Tatrach zobaczymy pasterskie szałasy, bez trudu kupimy tradycyjne towary ze słynnym oscypkiem na czele