Co to jest Pozytywizm

Co oznacza POZYTYWIZM: 1) Kierunek filoz. określony jako mechanizm w pracach A. Comtea, kontynuowany w doktrynach J.S. Milla i H. Spencera, głosił przekonanie o tożsamości świata przyrody i świata człowieka (monizm przyrodniczy), potrzebę uznania edukacji za jedyne źródło wiedzy ( scjentyzm), praktycyzm w działaniu. 2) Moment w lit. pol. obejmujący czas od upadku stworzenia styczniowego 1864 do lat 1890-95. Za najwcześniejszego propagatora "filozofii pozytywnej" uważany jest ksiądz F. Krupiński, który w ogłoszonej w 1868 rozprawie Szkoła pozytywna dowodził, że edukacja może stanowić opozycji wobec religii. Entuzjastą wiedzy pozwalającej tłumaczyć tajemnice był J. Ochorowicz, manifestem pokolenia pozytywistycznego stał się artykuł My i wy ogłoszony poprzez A. Świętochowskiego na łamach "Przeglądu Tygodniowego" (1871). Ważną częścią składową programów p. były robota u podstaw i robota organiczna, istotną rolę w kształceniu elity intelektualnej odegrała Szkoła Kluczowa, poezji wyznaczano początkowo zadania publicystyczne, miała służyć sprawom narodowym i społecznym, rolę wychowawczą miały spełniać utwory tendencyjne, szczególnie powieść z tezą, do takiego pisarstwa zachęcał między innymi P. Chmielowski w artykule Utylitaryzm w poezji (1872). W momencie p. nastąpił w Polsce dynamiczny postęp prasy, od 83 tytułów w 1864 r. do 355 w 1896 r., popularność zyskały nowe gat. publicystyczne -- kronika i felieton, pośród tytułów popularyzujących nowy sposób myślenia znaczne miejsce zajmowały "Przegląd Tygodniowy", "Ateneum", "Prawda", "Dziennik Literacki", z kolei konserwatywne poglądy publikowane były na łamach "Gazety Narodowej", "Czasu", "Przeglądu Polskiego". Nareszcie lat 70. pojawiły się głosy postulujące ograniczanie tendencji w lit. na rzecz bezstronnego obrazowania, na przykład studium E. Orzeszkowej O powieściach T. T. Jeża z rzutem oka na powieść w ogóle i artykuł P. Chmielowskiego Młode siły, co oznaczało docenienie realizmu mistrzowsko stosowanego już poprzez K. Dickensa, lecz przedtem poprzez H. Balzaka i Stendhala. Wskaźnikiem nowej szkoły lit. stał się jednak naturalizm, określony i zastosowany w powieściach E. Zoli, w Polsce jego obrońcą był A. Sygietyński, a reprezentantem w twórczości A. Dygasiński. W systemie gat. lit. nadrzędne miejsce zajmowała powieść, szczególnie współczesna, popularność zdobyła nowela, uprawiano także obrazek, na przykład B. Prus, E. Orzeszkowa, H. Sienkiewicz, M. Konopnicka. Prócz gat. prozatorskich sięgano po epikę wierszowaną: gawędę, powieść poetycką, poemat dygresyjny, na przykład T. Lenartowicz, W. Gomulicki, lecz także i M. Konopnicka. Dramat p. nie pozostawił utworów ogromnej miary, pewną popularność zyskały komedie z życia świata ziemiańskiego J. Blizińskiego i mieszczańskie komedie M. Bałuckiego. Największą indywidualnością poetycką inicjalnych debiutów był F. Faleński, pośród pisarzy popowstaniowych znaczne miejsce zajęli A. Asnyk i M. Konopnicka. Ostatnie dziesięciolecie mieści dojrzałą twórczość wielu pozytywistów, lecz przynosi także utwory autorów nowej generacji