Definicja Rodziny Motyw

Co to jest Motyw rodziny:
Poezja:
Biblia
Mitologia
Iliada, Odyseja - Homer
Antygona - Sofokles
Kwiatki świętego Franciszka
Dzieje Tristana i Izoldy
Legenda o świętym Aleksym
Romeo i Julia, Hamlet, Makbet - W. Szekspir
Pieśń świętojańska o sobótce, Treny - J. Kochanowski
Cyd - P. Corneille
Skąpiec, Świętoszek - Molier
Powrót posła - J.U. Niemcewicz
Mikołaja Doświadczyńskiego Przypadki - I. Krasicki
Konrad Wallenrod, Grażyna, Pan Tadeusz - A. Mickiewicz
Kordian, Balladyna - J. Słowacki
Śluby panieńskie, Zemasta - A. Fredra
Nie-boska komedia - Z. Krasiński
Tata Goriot - H. Balzac
Anna Karenina - L. Tołstoj
Zbrodnia i kara - F. Dostojewski
Lalka, Faraon - B. Prus
Nad Niemnem - E. Orzeszkowa
Miłosierdzie gminy - M. Konopnicka
Trylogia, Quo vadis, Krzyżacy - H. Sienkiewicz
Chłopi - W.S. Reymont
Granica - Z. Nałkowska
Przedwiośnie, Ludzie bezdomni - S. Żeromski
Moralność pani Dulskiej - G. Zapolska
Wesele - S. Wyspiański
Noce i dnie - M. Dąbrowska
Dolina Issy - Cz. Miłosz
Rok 1984 - G. Orwell
Tango - S. Mrożek
Video:
Kronika wypadków miłosnych - A. Wajda
Opracowanie motywu rodziny:
Wielopokoleniowa, patriarchalna rodzina (przede wszystkim szlachecka) połączona bardzo mocnymi więzami była w dawniejszej poezji polskiej regularnie przedstawiana i traktowana jako jeden z filarów narodowego bytu. Dziewiętnastowieczny bunt romantyków nie pominął i tradycyjnej rodziny (dla Gustawa z IV części Dziadów małżeństwo jest zaprzeczeniem miłości), narzucanych poprzez nią ograniczeń wolności jednostki, a te motywy jeszcze mocniej podkreślili pisarze z przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku, w pierwszej kolejności ukazując niekorzystne zjawiska w rodzinach mieszczańskich. Odtąd coraz trudniej znaleźć w poezji wizerunki wzorowej rodziny (jednakże praktycznie nikt nie neguje jej ogromnej socjalnej roli), mnożą się z kolei utwory poświęcone jej rozpadowi, rozkładowi więzi rodzinnych. Istotnym motywem literackim stało się zagadnienie partnerstwa w związku małżeńskim, rodzinie, praw i obowiązków poszczególnych jej członków, w tym i dzieci.
Iliada - Homer
Gdy władca Priam wstąpił na tron Troi, poślubił Arisbe, a jego drugą żoną stała się Hekabe. W tej poligamicznej (poligamia to wielożeństwo) rodzinie urodziło się i wychowywało kilkadziesiąt dzieci (władca Priam miał także sporo narożnic, ponoć doczeka) się pięćdziesięciu córek i takiej samej liczby synów), Homer zmienia Hektora, Parysa, Deifobosa, Kasandrę, Kreuzę, Laodike i Helenosa. Nieszczęsny tata widział, jak jego dzieci kolejno ginęły w trakcie oblężenia Troi, zmniejszała się jego liczna rodzina. Sam, jako człowiek stary, już nie walczył, przewodniczył naradom, lecz przywilej podejmowania decyzji przekazał synowi Hektorowi. Pod koniec epopei widzimy go jako kochającego, nieszczęśliwego ojca, który w pokorze błaga Achillesa o wydanie zwłok Hektora, Po zdobyciu Troi, Priam schronił się z żoną Hekabe w swym pałacu, przy ołtarzu Zeusa. Zginął z ręki Neopto-lemosa, najwyższy z bogów nie mógł udzielić mu pomocy. Jest ciekawostką, iż wybrane potężne starożytne rodziny, na przykład Neleidzi z Pylos, próbowały nawet wywodzić swe pochodzenie od mitycznych, niekiedy powstałych poprzez samego Homera, postaci z Iliady i Odysei.
Antygona - Sofokles
Tragedia przywołuje mityczne dzieje rodziny Labdakidów. Labdakos byt synem Polidora i Nykteis, wnukiem Kad-mosa, Zapoczątkował ród Labdakidów, jego synem byt Lajos, wnukiem Edyp. Jako władca, późno objął tron Teb, prowadził wojnę z Pandionem, władcą Aten. Mianem Labdakidów określano słynne postaci tebańskie: Edypa, Polinejkesa, Eteoklesa, Antygonę, Ismenę. Lajosowi, synowi Labdakosa, wyrocznia delficka przepowiedziała, iż zabije go własny syn, który w dalszym ciągu poślubi swą matkę. Gdy zatem Lajosowi i Jokaście urodził się syn, tata kazał go porzucić w górskim pustkowiu, skazał na zgon. Jednak sługa ulitował się nad chłopcem, niemowlę usynowili Polibos i Merope, nadali mu imię Edyp, wychowywali w nieświadomości pochodzenia. Edyp, już jako dorosły mężczyzna, udał się do wyroczni, aby rozwiała zastrzeżenia co do jego pochodzenia. Dowiedział się, iż zabije ojca i poślubi matkę. Postanowił nie wracać do rodzinnego miasta, wędrował po Grecji, gdzie w górach spotkał Lajosa, pokłócił się z nim i zabił. Wypełniła się pierwsza część przepowiedni. W dalszym ciągu Edyp uwolnił Teby od Sfinksa, za co dostał nagrodę w formie ręki królowej Jo-kasty, a więc poślubił matkę. Rządził szczęśliwie, miał czworo dzieci: Eteoklesa, Polinejkesa, Antygonę i Ismenę. Jednak w trakcie zarazy, wyrocznia powiedziała, iż epidemia to kara za przebywanie w mieście zabójcy Lajosa. Edyp domyślił się, iż to on sam jest mordercą. Gdy straszna prawda wyszła na jaw, Jokasta popełniła samobójstwo, Edyp wykuł sobie oczy. Dorastający synowie chcieli pozbyć się Edypa z miasta. Tata rzucił na nich klątwę, poszedł, prowadzony poprzez Antygonę na tułaczkę, zmarł w Kolonos. Bracia walczyli o władzę. Antygona wróciła do Teb. Wygnany Polinejkes poślubił córkę króla Argos, namówił władcę do wyruszenia przeciw Tebom, Szturm odparto, lecz w boju polegli obaj synowie Edypa. Władcą Teb został Kreon - tu właśnie rozpoczyna się akcja Antygeny Sofoklesa. Antygona, również w imię obowiązków rodzinnych, decyduje się, wbrew rozkazowi króla, na pochowanie Polinejkesa, za co ponosi karę. Nie pomaga jej w tym siostra Ismena. zgon Antygeny staje się tragedią dla Haj-mona, jej narzeczonego i następcy tronu Teb. Kreon, wierząc w swe racje, narażając się bogom, tłumiąc rodzinne uczucia (na przykład wobec syna), doprowadził do zgonu wszystkich najbliższych mu osób. Nad życiem jego i jego rodziny zaciążyło fatum, nieubłagany los, klątwa ciążąca nad potomstwem Edypa, które z wyroku bogów będzie cierpieć, pokutować.
Biblia
W Starym Testamencie mamy do czynienia z rodziną (ważnym elementem trwania narodu i stabilności socjalnej) podporządkowaną władzy mężczyzny, który sprawował prawną opiekę nad dziećmi i żoną (albo żonami, jak we inicjalnym okresie historii Izraela), a rodzinę można było rozwiązać przez rozwód. Za poważne wykroczenie uważano brak poszanowania i posłuszeństwa wobec rodziców ze strony dzieci, które do chwili wstąpienia w związek małżeński znajdowały się we władzy ojca, miały także wymóg opiekowania się starymi rodzicami. W najszerszym znaczeniu definicje "rodzina" cały lud Izraela mógł być uważany za jedną ogromną rodzinę. Nowy Testament ujmuje zagadnienie rodziny odmiennie. W wypowiedziach Jezusa lojalność wobec Ewangelii jest ważniejsza od lojalności rodzinnej, lecz także Chrystus potwierdził nakaz okazywania rodzicom szacunku. Gdyż ca-ta społeczność chrześcijańska była traktowana jako nowa rodzina, tradycyjny obraz rodziny musiał ulec zmianie. Jezus za swą rodzinę uważał wszystkich tych, którzy słuchają stówa Bożego i wypełniają je, nie zaś tylko tak zwaną Świętą Rodzinę, tj. Marię i Józefa, zawsze stawiał Boga powyżej własnymi rodzicami - pamiętajmy, iż Józef oczywiście nie byt Jego ojcem, a w razie Marii mówi się o niepokalanym poczęciu, zachowaniu dziewictwa. Rozliczne opowieści o wzorowym życiu Świętej Rodziny (tak zwane apokryfy, bardzo liczne i szczególnie popularne w średniowieczu) nie pochodzą z żadnej z czterech Ewangelii czy ksiąg kanonicznych, a więc uznawanych poprzez Kościół za święte. Same Ewangelie nie są biografiami Chrystusa (i jego ziemskiej rodziny), ale świadectwami o Jego osobie, gdzie ewangeliści przedstawiają tego, który wypełnił Pisma.
Pieśń świętojańska o Sobótce - Jan Kochanowski
Z pieśni Panny XII wyłania się obraz żyjącej w sielankowych realiach, szczęśliwej rodziny ziemiańskiej. Sprzyja jej natura, na polach i w domu pracuje zadowolona służba, sam ziemianin jedynie dogląda swego gospodarstwa. Żona jest wzorową, skrzętną gospodynią, dba o dom, pomaga w nadzorowaniu całego majątku ziemskiego. Kochająca się rodzina wspólnie pracuje, bawi się, wszystkie pokolenia wyznają ten sam mechanizm wartości, nade wszystko cenią zalety moralne, nie zamierzają zabiegać o pomnożenie majątku, czują się szczęśliwi mając to, co dat im los.
Konrad Wallenrod - Adam Mickiewicz
Konrad zamierzał w pierwszej kolejności ocalić ojczyznę przed panowaniem Krzyżaków i temu celowi podporządkował całe swe życie, również małżeństwo z Aldoną. W imię najwyższej idei wyrzekł się szczęścia rodzinnego, pozostawił pogrążoną w rozpaczy żonę, która tylko poprzez krótką chwilę zaznała miłości, bliskiej obecności kochanego mężczyzny. Młoda i piękna jak bóstwo była córką litewskiego księcia Kiejstuta, na jego dworze poznał ją Konrad, wtedy jeszcze Walter Alf. Bezpośrednio po ich ślubie nasiliły się najazdy Krzyżaków na Litwę, Walter stał się ponury, nie umiał cieszyć się małżeńskim szczęściem, gdy niefortunna była jego ukochana ojczyzna. Wybrał Litwę, błagał żonę, aby o nim zapomniała, stał się Wallenrodem. Latami żyli w oddaleniu, nic nie wiedzieli o swych losach. Aldona wstąpiła do klasztoru, potem, jako pustelnica, osiadła w jednej z wież zamku w Malborku, żywiła nadzieję, iż kiedyś zobaczy ciągle kochanego męża. Nareszcie Konrad rozpoczął nocami przychodzić pod wieżę, małżonkowie wiedli długie rozmowy, razem cierpią wspominając młodość, przekreśloną miłość, są niczym romantyczni kochankowie. Gdy Konrad popełnił samobójstwo, w tym samym momencie umarła i Aldona.
Pan Tadeusz - Adam Mickiewicz
Głową rodziny Sopliców pozostawał Sędzia - brat Jacka Soplicy, stryj Tadeusza, właściciel Soplicowa. Stary kawaler, opiekun Zosi, byt sędzią powiatowym. Wzorowy ziemianin, szlachcic przywiązany do dawnych obyczajów, tradycji, narodowych strojów. Patriota mający szereg cnót obywatelskich, dobry gospodarz, który w więziach rodzinnych widział w pierwszej kolejności przywiązanie do starych tradycji. Jego brat, Jacek, stając się księdzem Robakiem, odrzucił sposobność założenia rodziny - powodem jego zbrodni, w dalszym ciągu pokuty była odmowa oddania mu ręki Ewy, córki Stolnika Ho-reszki. Ostatnimi potomkami rodu Horeszków byli Zosia i Hrabia, a dawny spór o zamek rodziny Horeszków z rodziną Sopliców został definitywnie skończony. W dziele Mickiewicza wzorowym mężem i ojcem (miał dwie córki, Różę i Annę) pozostawał Podkomorzy, lecz warto zauważyć, iż pisarz bardziej skupi) uwagę na życiu całej społeczności szlacheckiej niż poszczególnych rodzin, epopeja nie jest przede wszystkim opowieścią o rodzinie Sopliców czy Horeszków.
Miłosierdzie gminy - Maria Konopnicka
Nowela przedstawia szokujący los starego człowieka, którego rodzina (nawet syn) uznała za zbędny balast, kogoś nieprzydatnego już w domu, a kosztownego w utrzymaniu. Starzec zostaje "sprzedany" na licytacji, będzie teraz, wspólnie z psem, ciągnął wózek mleczarza, który zadowolił się najniższą dopłatą na utrzymanie Kuntza, którego rodzina (trudno w ogóle mówić o jakichś ludzkich więziach łączących jej następne pokolenia) nie widzi w tym procederze niczego niemoralnego, upokarzającego.
Chłopi - Władysław Stanisław Reymont
Maciej Boryna nie chce przepisać gospodarstwa (co równało się utracie dominującej pozycji zarówno w rodzinie, jak i wiejskiej społeczności) na syna Antka, co stanowi kluczową przyczynę napięć pomiędzy nimi, jest w powieści sygnałem pokoleniowych konfliktów powszechnych na wsi. Maciej kochał Jagnę ostatnią ogromną miłością, gdy dowiedział się o jej zdradzie, znienawidził syna. Małżeństwo przyniosło mu rodzinną tragedię, upokorzenia, myślał nawet o zabiciu żony i syna. Gdy ten ostatni stanął w jego obronie, Maciej polecił nie szczędzić pieniędzy na wyciągnięcie Antka z wiezienia. Antek Boryna, ożeniony z Hanką syn Macieja, mieszkał z ojcem, zajmując połowę chałupy, niecierpliwie czekał na objęcie gospodarstwa. Ma romans z Jagną, która zostaje jego macochą, co jeszcze pogarsza relacje z ojcem, prowadzi aż do nienawiści. Antek jest równie zawzięty, mściwy jak Maciej, nie brak mu i ojcowskiej brutalności, despotyczności, ambicji - odziedziczył po tacie przewarzająca część cech charakteru. Pełna namiętności, dramatycznych napięć, pozbawiona realnych perspektyw, miłość do Jagny pociąga za sobą złe traktowanie żony, odsuwa na drugi plan wymagania męża (ma do Hanki wieczne pretensje) i ojca, pozostaje powodem poczucia winy. Po powrocie z więzienia Antek jest już kimś innym. Uspokaja się, panuje nad emocjami, kieruje się rozsądkiem i dość płaskim realizmem, poczuciem obowiązku, własnego materialnego interesu. Nie broni Jagny przed wyrzuceniem ze wsi, odrzuca rolę kochanka, zrywa z przeszłością, wybiera pozy cję szanowanego we wsi gospodarza, zapewne przyszłego przywódcy gromady. Hanka pochodziła z biednej rodziny, małżeństwo z Boryną było dla niej ogromnym awansem (trudno zrozumieć, dlaczego do niego w ogóle doszło), początkowo nie umiała odnaleźć się w nowej roli, pozycji. To skromna, bardzo pracowita, zapobiegliwa, dobra matka, niezmiennie wierna złemu mężowi, próbująca ratować rozpadające się nie ze swej winy małżeństwo. W trakcie dolegliwości Boryny Hanka kierowała całą ogromną gospodarką, w pełni ujawnił się jej niepospolity charakter, duma, zaradność. Zdobyła szacunek wsi i samego Macieja Boryny, stała się rzeczywiście pełnoprawnym członkiem rodu Borynów. Okazała ogromne serce, stając w obronie Jagny, kochanki męża