Definicja Kata Motyw

Co to jest Motyw kata:
Poezja:
Biblia
Mitologia
Odyseja, Iliada - Homer
Antygona - Sofokles
Oresteja - Ajschylos
Dzieje Tristana i Izoldy
Dziady cz. III - A. Mickiewicz
Kordian - J. Słowacki
Nie-boska komedia - J. Krasiński
Antek, Michałko, Lalka - B. Prus
Quo vadis, Krzyżacy - H. Sienkiewicz
Na Anioł Pański - K. Przerwa - Tetmajer
Dies irae - J. Kasprowicz
Mechanizm - F. Kafka
Ferdydurke, Trans-Atlantyk - W. Gombrowicz
Opowiadania - T. Borowski
Medaliony - Z. Nałkowska
Inny świat - G. Herling - Grudziński
Rozmowy z katem - K. Moczarski
Mała Apokalipsa - T. Konwicki
Który skrzywdziłeś - Cz. Miłosz
Powrót prokonsula - Z. Herbert
List do ludożerców - T. Różewicz
Lot nad kukułczym gniazdem - K. Kessey
Video:
Pianista - reż. Roman Polański
Życie za życie - Z. Zanussi
Przydatne cytaty:
Kat ma zawsze niedobrą reputację. - Franz Kafka
Opracowanie motywu kata:
Poezja, podobnie jak to ma miejsce w naszym codziennym języku, mówi o katach w dwojakim znaczeniu. Po pierwsze, niejednokrotnie pokazuje postaci ludzi wykonujących w majestacie prawa (sprawiedliwego albo nie) wyroki zgonu, torturujących podejrzanych i skazanych. Kaci z reguły są przedstawiani jako postacie tajemnicze, z zakrytą twarzą, anonimowe, groźne, pozbawione ludzkich uczuć. Katem w znaczeniu przenośnym, a więc człowiekiem okrutnym, sprawiającym innym ból, sadystycznym, tyranem (na przykład wobec rodziny) może zostać każdy. Jak pisał Fiodor Dostojewski: Zalążek katostwa tkwi prawie w każdym współczesnym człowieku. Ale bestialskie cechy człowieka rozwijają się nierównomiernie. Jeżeli zaś zagłuszą one w kimś wszystkie inne jego cechy, człowiek taki, rzecz jasna, staje się okropny i szkaradny.
Dziady cz. III - Adam Mickiewicz
Mikołaj Nowosilcow (postać autentyczna, rosyjski mąż stanu, zaufany cara Aleksandra l) w Królestwie Polskim pełnił szereg najwyższych godności - włącznie z funkcją prezesa Porady Państwa (od 1834 roku). Mickiewicz ukazał go jako człowieka pod każdym względem złego, odrażającego, poddanego władzy mocy piekielnych, zatem i skazanego na wieczne potępienie. To urzędnik bezwzględny, wręcz sadysta, przy tym łapówkarz, obłudny karierowicz, cyniczny i zakłamany. Przedstawia się jako obrońca państwowego ładu, sprawiedliwości i moralności, a w gruncie rzeczy pozostaje katem polskiej młodzieży, patriotów, dzieci pożercą. Zarazem jednak Nowosilcow nie jest prymitywnym oprawcą - to człowiek wykształcony, znający sztukę, literaturę, biegle mówiący po francusku. Nowosilcow (ze współpracownikami: Botwinką, Doktorem, Pelikanem) był gorliwym i wykazującym swoją inicjatywę wykonawcą woli cara, kata nie tylko Polaków, lecz i własnego narodu. Jak dowiadujemy się z dołączonego do dramatu wiersza Przegląd wojska, król każdego dnia rano lustrował swe wojska, na placu musztry gromadziły się wtedy, podziwiane poprzez tłum, pułki podobnych do siebie żołnierzy. Car kocha wojsko i mundur, otoczenie zabiega o względy imperatora. Piotr Ogromny chciał zbliżyć Rosję do Europy, propagował francuską modę. Publiczność podziwia musztrę, lecz niebawem bardziej interesuje ją podane w pałacu śniadanie. Nareszcie car konno odjeżdża z placu. W trakcie tych ćwiczeń dwudziestu żołnierzy straciło życie, wielu odniosło rany. Jeden z rannych, Litwin, przeklina cara. Nazajutrz w miejscu parady wojsk znaleziono zwłoki służącego oficera - nieszczęśnik zamarzł pilnując futra i czapki swego pana. Katem narodu był dla Mickiewicza i Piotr Ogromny. W wierszu Pomnik Piotra, pod monumentem poświęconym temu władcy w deszczowy wieczór stało dwóch ludzi: pielgrzym i wieszcz ruskiego narodu. Byli przyjaciółmi, wieszcz opowiadał o pomniku wzorowanym na rzymskim posągu Marka Aureliusza. Pielgrzym nie widział głębszych podobieństw pomiędzy tymi postaciami (Marek Aureliusz był kochany poprzez lud, zwalczał donosicielstwo, pokonał wrogów), Piotr to dla niego wyłącznie znak tyranii, którą może zmieść idea wolności idąca z Zachodu.
Rozmowy z katem - Kazimierz Moczarski
Autor, żołnierz Armii Krajowej, był więziony poprzez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa w jednej celi z generałem SS Jurgenem Stroopem, jednym z największych hitlerowskich zbrodniarzy. Osobiście odpowiadał on za zagładę warszawskiego getta, zgon tys. Polaków i Ukraińców. Stroop, bezgranicznie oddany "sprawie", posłuszny, z żelazną konsekwencją wykonujący rozkazy pozostawał wzorem hitlerowskiego oficera. Nie oceniał z moralnego punktu widzenia swych zbrodniczych czynów, sankcjonował je wyłącznie przeświadczeniem, iż należy wykonać każdy rozkaz przełożonych. Stroop został skazany na zgon za mord na warszawskich Żydach, zagładę getta. Nie godził się wewnętrznie z tym wyrokiem, uważał go jedynie za zemstę zwycięzców. Rozmowy z katem przedstawiają żywego człowieka, który nie był jedynie trybem w ogromnej machinie zagłady. Był świadomym, gorliwym i pełnym własnej inicjatywy mordercą. Okrutnym katem z wyboru, nie zaś z zewnętrznej konieczności. Wykonywał rozkazy i sam wydawał polecenia niosące zgon.
Inny świat - Gustaw Herling-Grudziński
Autor postrzega rzeczywistość łagrów z perspektywy politycznej, socjalnej, psychologicznej, filozoficznej i moralnej i może właśnie ta ostatnia jest w powieści główna. Poeta nie czyni się narratorem wszechwiedzącym, chce obiektywnie przedstawiać zarówno katów, jak ich ofiary (nie tworzy pomiędzy nimi zbył prostych opozycji, zresztą wielu katów z NKWD z dnia dziennie stawało się ofiarami stalinizmu), zachowywać spokojny ton, efektywnie unika fanatycznej nienawiści do stalinowskiego komunizmu i zbyt uproszczonych ocen. Jest zarazem kronikarzem i dokumentalistą opisywanego innego świata, gdzie role katów więźniów politycznych niejednokrotnie pełnili także pospolici, kryminalni przestępcy