Definicja Sandomierz

Gdzie jest SANDOMIERZ Urodę tego niezwykłego miasta wielokrotnie oddawano pędzlem, piórem, fotografowano, filmowano. Stefan Żeromski przyrównał Sandomierz do gniazda uwitego na wysokim brzegu Wisły wśród zielonych wzgórz, porośniętych morelowymi sadami. I dziś sady te – jak przed wiekami, jak przed laty – w parny, letni wieczór roztaczają łagodną woń. Jest w tym mieście przedziwna magia, ukryta wśród klasycznego piękna starych murów – świadków burzliwej przeszłości miasta. To zapewne ona zawładnęła wyobraźnią Jarosława Iwaszkiewicza, Stefana Flukowskiego, Jerzego Harasymowicza i wielu innych pisarzy, którzy poświęcili temu urokliwemu miejscu niejedną strofę. Sandomierz należy nie tylko do najpiękniejszych, lecz i najstarszych miast w Polsce, o czym świadczą wzmianki w Kronice Galla Anonima, a znaleziska archeologiczne potwierdzają jego wiele poprzedni rodowód. Sandomierz od wczesnego średniowiecza spełniał istotne funkcje zarówno handlowe, leżąc przy kluczowym szlaku z Europy zachodniej na Ruś, jak i państwowe, bo na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego stał się stolicą jednego z księstw dzielnicowych; od XIV wieku zaś aż do rozbiorów Rzeczypospolitej – siedzibą województwa. Mimo ogromu zniszczeń i pożarów, spowodowanych najazdami Tatarów w XIII wieku, a potem Litwinów w połowie XIV wieku, za panowania Kazimierza Wielkiego miasto zostało odbudowane. Moment prawdziwego rozkwitu Sandomierza przypadł na XV i XVI stulecie. Powstały wówczas najwspanialsze budowle, a do miasta przybywali wybitni humaniści i wielu twórców, pośród nich Mikołaj Gomółka – najznakomitszy polski kompozytor epoki renesansu, a zarazem sandomierski rajca. Potop szwedzki w połowie XVII wieku, a w dalszym ciągu wojny napoleońskie u początków XIX wieku położyły kres świetności Sandomierza. Lata okupacji szczęśliwie nie pozostawiły na nim piętna zniszczeń, a gruntowne prace konserwatorskie, prowadzone od końca lat sześćdziesiątych i przerwane u schyłku lat siedemdziesiątych XX wieku, w dużej mierze przywróciły sandomierskim zabytkom ich dawny blask. Najpiękniejsza panorama miasta roztacza się przed naszymi oczyma od strony Wisły, która wijąc się leniwie rozlanymi malowniczo zakolami, oddziela Wyżynę Kielecko-Sandomierską od Kotliny Sandomierskiej. Dobrze widoczny jest z tej perspektywy – położony na lewym brzegu rzeki – wspaniały zespół architektoniczny Starego Miasta z poprzedzającym jego zabudowania wzgórzem zamku królewskiego i strzelistą wieżyczką katedralnej sygnaturki. Zwiedzanie zabytkowej części miasta najlepiej jest rozpocząć od jedynej ocalałej do dziś Bramy Opatowskiej, wzniesionej w drugiej połowie XIV wieku. Po obu stronach znajdują się największe zachowane fragmenty murów obronnych, a u jej stóp gotycki kościół św. Ducha, spięty zabudowaniami dawnego klasztoru. Mijając dawną synagogę żydowską, podążamy w stronę rynku, otoczonego trzydziestoma niezwykłej urody kamienicami (między innymi kamienica Oleśnickich, dom Mikołaja Gomółki, dom Greka Kojszora, kamienica Pod Ciżemką). Wśród licznych budowli architektury sakralnej Sandomierza (kościołów i dawnych zespołów klasztornych) imponuje swym majestatem gotycka katedra, wzniesiona w latach 1360-1382 w miejscu pierwotnej świątyni romańskiej. Na szczególną uwagę zasługują ściany prezbiterium i sklepienie nad ołtarzem, na których zachowały się ufundowane poprzez króla Władysława Jagiełłę bezcenne ruskie polichromie. Treścią tych wykonanych techniką al fresco malowideł są sceny z życia Chrystusa i Matki Bożej, ukazane w unikatowym dla tego tematu kanonie sztuki bizantyjskiej. Jednak najcenniejszym i najstarszym zabytkiem Sandomierza jest późnoromański kościół św. Jakuba, zbudowany w całości z cegły w latach 1226-1250. Zarówno mistrzostwo ceramicznych zdobień, jak i detale pięknego portalu wskazują na lombardzkie pochodzenie jego budowniczych