Definicja Świątynie Łemkowskie

Gdzie jest ŁEMKOWSKIE ŚWIĄTYNIE W Beskidzie Niskim zachowało się najwięcej starych drewnianych kościółków, wykorzystywanych wiernym trzech chrześcijańskich obrządków. We inicjalnym średniowieczu sprowadzani poprzez książąt albo biskupów osadnicy budowali świątynie katolickie. Już wtedy powstały zasady ciesiółki i architektury, tak typowe dla górskich świątyń. U schyłku średniowiecza w Beskidzie Niskim zaczęli osiedlać się Wołosi, zwani w wiekach późniejszych Rusinami, Łemkami i Bojkami. Przerabiali opuszczone kościoły na cerkwie i wznosili nowe. Początkowo wg tradycji prawosławnej, potem - greckokatolickiej. Nowe świątynie budowali regularnie na dominującym nad wsią wzgórzu, a nie w centrum osady, jak kościoły katolickie.Trzy zwieńczone baniastymi hełmami wieżyczek bryły cerkwi z Beskidu Niskiego symbolizują Dom, Religię i Wiarę. Wewnątrz kryją z kolei pomieszczenia prezbiterium, nawy i tak zwanego babińca. Charakterystycznymelementem prezbiterium jest ikonostas, rozbudowany odpowiednik katolickiego ołtarza, na którym widnieją ikony przedstawiające świętych, przeważnie Kosmy i Damiana, Dymitra, Michała Archanioła i Jezusa na tronie - Pantokratora. W ikonostasie znajduje się troje drzwi. Największe to brama królewska albo carskie wrota, za nimi - ołtarz. Prawo do ich przekraczania miał właśnie tylko car, kapłani i para nowożeńców.Po II wojnie światowej cerkwie w Beskidzie Niskim i na Pogórzu Jasielskim ocalały, aczkolwiek sporo spłonęło albo zostało zniszczonych. W Bieszczadach po cerkwiach nie zostało prawie nic. W ramach akcji „Wisła" Łemkowie i prawosławni popi zostali wysiedleni na ziemie zachodnie, a kapłani obrządku greckokatolickiego skierowani do innych parafii. Dopiero w wolnej Polsce, po 1989 roku dawni mieszkańcy Beskidu Niskiego mogą tu na mocy prawa wracać. Jedni kupują domy, inni spotykają się przy watrze - wspólnym ognisku