Co to jest Rzeźba

Co oznacza RZEŹBA: jedna znajważniejszych dziedzin wsztukach plastycznych, której fundamentalną właściwością jest trójwymiarowa kompozycja wdrewnie, kamieniu (alabaster, granit, marmur, porfir), glinie, gipsie, stiuku (a również wosku), wkamieniach szlachetnych, odlewana wmetalu (na przykład brąz, spiż). Rz. powstawały już werze paleolitu (30 000 lat temu, na przykład narzędzia kamienne). Wenus Lespugue pochodzi zok. 20 000 l. przed naszą erą, podobnie jak wykonana wkości słoniowej główka dziewczyny, jeszcze poprzednie są płaskorzeźby naskalne przedstawiające bizony, jelenie, konie. Płaskorzeźby irzeźby Egiptu, Babilonii, Asyrii były w pierwszej kolejności półplastyczne ( relief) ipełnoplastyczne wkamieniu, wkości słoniowej. Wstarożytnej Grecji znana była także sztuka odlewania wbrązie imodelowania wglinie. Rozróżnia się także rzeźbienie wdrewnie - snycerstwo istiuku - sztukatorstwo. Istnieje rz. pełnoplastyczna iz przedstawieniem tła ( relief). Wzależności od przeznaczenia: na przykład rz. architektoniczna, plenerowa, ogrodowa, pomnik, rz. dekoracyjna, rz. sepulkralna (nagrobna). WXX w. także rz. przestrzenna, rz. kinetyczna (ruchoma). Najsłynniejsze rzeźby: na przykład Władca Idrimi, 1400 przed naszą erą (marmur), rzeźby zpałacu Artakserksesa wSuzie (Królewscy łucznicy, około IV w. przed naszą erą), kompleks Abu Simbel nad brzegami Nilu, około 1290-1224 przed naszą erą, Nefretete XIV w. przed naszą erą Wstarożytnej Grecji dzieła Myrona (Dyskobol, Atena iMarsjan, szybkobiegacz Ladas), Praksytelesa Hermes zmałym Dionizosem, Apollo, Zeus albo Posejdon, Afrodyta zChidus, Polikleta, na przykład Doryforos (Włócznik), wstarożytnym Rzymie na przykład Kolumna Trajana, głowy, popiersia ipostaci cesarzy, sławnych izwykłych ludzi; wstarożytnych Chinach Pogrzebana armia zterakoty z210 r. przed naszą erą Starożytna rzeźba hinduska: posążki iposągi bóstw, na przykład Tańczący Sziwa, Budda (V w. przed naszą erą), Jakszi (Duch ziemi, 200 r. przed naszą erą), najstarsza rz. znaleziona wIndiach przedstawiająca męską twarz zok. 2300-1750 przed naszą erą Ogromny rozrost rz. architektonicznej był związany ze sztuką romańską igotycką (na przykład rzeźby katedry wChartres). Wgotyku rozwinęła się także rz. wolno stojąca i ze szlachetnych kruszców. Średniowieczna rz. drewniana wprowadziła polichromię (malowanie). Terakota znana od dawna (posążki gliniane kobiet z4-5 tys. lat przed naszą erą), udoskonalona poprzez Etrusków, ponownie przechodziła rozrost wXV-XVI w. Odrębny rodzaj rz. stanowią powiązane zkulturą Mezaameryki (kultura Olmeków, cywilizacje Totonaków, Tolteków, Azteków, Majów) i kulturą Ameryki Andyjskiej cywilizacji Chorrera (Andy, Ekwador), Jama-Coaque, Chavin (Peru), na przykład monumentalne rzeźby Chanchn zkrólestwa Chimú. Ogromnym mistrzem rz. renesansowej był Donatello, również N. di Banco i G.Brunelleschi, ajednym znajwiększych rzeźbiarzy nie tylko renesansu, ale wszechczasów Michał Anioł. Przemiany wrz. XVI w. dokonał B. Castiglione, potem B.Cellini, wrz. barokowej G. Bernini. Jednym znajsłynniejszych rzeźbiarzy czasów klasycyzmu był A. Canova. WXIXw. przełomu wrz. dokonał A.Rodin. Na postęp rz. XX w. spory wpływ miało poznanie rz. afrykańskiej. Do największych rzeźbiarzy XX w. zalicza się H. Moorea, P. Picassa, C. Brancusiego, H.Arpa, U. Boccioniego. Znaczących zmian dokonała także M. Abakanowicz wprowadzając do rz. materiały tkackie, aJ.Berdyszak odmiennie stosując wrz. szkło