Definicja Lanckorona

Gdzie jest LANCKORONA Wielu podróżujących trasą z Bielska-Białej do Krakowa nie ma definicje, Iż nie zbaczając z drogi, omija jeden z najciekawszych zabytków polskiej architektury. I nie chodzi tu bynajmniej o słynną Kalwarię Zebrzydowską z jej ścieżkami i stacjami Męki Pańskiej, aczkolwiek i tu niewątpliwie warto przyjechać. Podobnych zabytków jest jednak w Polsce więcej, z kolei oryginalna drewniana XIX-wieczna zabudowa małego miasteczka jest ogromną rzadkością nawet w skali środkowoeuropejskiej. Takim właśnie miasteczkiem jest Lanckorona. Nieznanym, niezbyt popularnym, ale nadzwyczajnie cennym poprzez własną naturalność i archaiczność. O urodzie Lanckorony współdecyduje i to, Iż nie ma w niej nic z cepeliady, wystawiania się na pokaz turystom, żadnego lukru charakterystycznego dla wielu zachodnioeuropejskich miasteczek. Tutaj życie płynie swoim powolnym, miasteczkowo-wiejskim rytmem. Historia miasteczka związana jest z dziejami lanckorońskiego zamku. Wystawił go w strategicznym punkcie szlaku wiodącego od Krakowa na południe władca Kazimierz Ogromny. Wybrał stożkowe wzniesienie pomiędzy dolinami Raby i Skawy, najwyższe w rejonie. Na południowym zboczu góry zamkowej w roku 1359 osadził wieś, a niedługo później nadał jej prawa miejskie. Zamek jest aktualnie ruiną, mało mówiącą o jego niegdysiejszej świetności. Kiedyś był trójwieżową budowlą, potem wyposażoną dodatkowo w bastiony. Miały go w posiadaniu ogromne rody magnackie – Zebrzydowscy, Myszkowscy, Czartoryscy, Wielopolscy, a potomkowie marszałka koronnego z czasów Jagiełły, Zbigniewa z Brzezia, nosili aż do niedawnego wygaśnięcia rodu nazwisko Lanckorońscy. Pisze się o tym, Iż spoglądając z okien zamku, Mikołaj Zebrzydowski dopatrzył się w lokalnej topografii zarysu wzgórz Jerozolimy. Tak właśnie miała powstać manierystyczna Kalwaria (pierwszy kościółek Ukrzyżowania z 1600 roku). Zamek odegrał istotną rolę w trakcie konfederacji barskiej, później już tylko podupadał, a w sporej części został wręcz rozebrany. Aktualny zabytkowy zespół architektoniczny miasteczka powstał po pożarze z roku 1869. Lanckorona leży na stoku, a jej kluczowym punktem jest obszerny pochyły rynek. W jego zabudowie ciągle dużo krytych gontem i papą drewnianych domów z szerokimi okapami i charakterystycznymi bramami przejazdowymi. Poruszając się po nie w pełni regularnym układzie miasteczka, co krok natrafiamy na taką właśnie zabudowę, której dodatkową właściwością jest ustawianie domów szczytami do ulic. Fascynującymi detalami architektonicznymi domów są np. drewniane rynny czy balkony zdobiące domy na podmurówce z miejscowego kamienia. Podmurówki służą przeważnie niwelacji pochyłości terenu, lecz z reguły są w nich również piwnice. Wspomniane już obszerne, pozbawione filarów okapy służyły zapewne celom handlowym – tu w dni targowe mieszczanie wystawiali wyroby. Zwiedzającego miasteczko zafascynuje jego autentyczność. Zaobserwujemy tu pokrzywione ze starości okna, drzwi czy bramy, archaiczne tynki – świadectwa wielokrotnego malowania budynków. Charakterystyczne barwy Lanckorony to biel i ultramaryna i barwy starzejącego się drewna. W miasteczku działają pensjonaty „z tradycjami”, można w nich odczuć jeszcze atmosferę dwudziestolecia międzywojennego. Najsłynniejszym jest „Tadeusz”, znany również z izby poświęconej Marszałkowi Piłsudskiemu