Definicja Słonne Góry

Gdzie jest GÓRY SŁONNE Wjeżdżając trasą Sanok – Przemyśl na teren Parku Krajobrazowego Gór Słonnych, dostrzeżemy zaskakujące zdarzenie. Dotychczasowe podróżowanie podkarpackimi szosami wiązało się z poruszaniem pośród obiektów upstrzonych szyldami i reklamami. Tu z kolei jest zupełnie odmiennie, ta przestrzeń żyje własnym życiem, którego rytm wyznacza natura. Brak tu gdyż turystycznej infrastruktury, nawet latem, zawsze w polskich górach gwarnym i tłocznym, te góry i ich mieszkańcy pozostają na uboczu. To wyraźna osobliwość, zapewne w górzystej części Polski jedna z ostatnich. Góry Słonne to nazwa położonego na północ od Sanoka i ciągnącego się ze wschodu na zachód górskiego pasma. Jego dziwna nieco nazwa jest rezultatem zniekształcenia poprzez austriackich kartografów polskiej nazwy „Słone”. A ta zapewne wzięła się od solankowych źródeł i działających jeszcze przed rozbiorami zup solnych (w miejscowym nazewnictwie spotkamy również nazwy: Słony, Tyrawa Solna). Park Krajobrazowy Gór Słonnych, prócz tytułowego pasma, obejmuje również równoległe doń pasmo Chwaniowa. Wspinając się od Sanoka samochodem po krętych i pięknych widokowo serpentynach, wjeżdżamy w świat prawdziwych leśnych ostępów. Przeważają lasy bukowo-jodłowe i one górują nad całym obszarem, w dużej części są pozostałością pierwotnej puszczy karpackiej. Poniżej, tylko w dolinach, istnieją tereny do uprawy i wypasu. To połączenie długich, wspaniale zalesionych grzbietów górskich (geologowie zwą taki układ rusztowym) i długich ciągów łąkowych dolin stanowi o niepowtarzalnych walorach widokowych Parku. Góry te to wybitna ostoja licznej populacji dzikiej zwierzyny (a zaludnienie tego obszaru jest niewielkie!) – nawet wilki i niedźwiedzie nie są tu rzadkością. Żyją tu również tak unikalne ptaki, jak orzeł przedni, puszczyk, puchacz czy bocian czarny. W miejscach, gdzie niegdyś były siedziby ludzkie (tu, podobnie jak w Bieszczadach i Beskidzie Niskim, jest sporo takich miejsc), w zdziczałych sadach własne stanowiska znalazły rzadkie gatunki motyli. Z licznej fauny tych gór wymienić należy nie wszystkie polskie gady i płazy, z charakterystyczną dla przyrody Karpat salamandrą plamistą na czele. Na tym obszarze zachowało się nieco zabytków dawnej architektury. W wielu osadach to są tradycyjne pogórzańskie drewniane domy (Hałuczków, Paszowa, Rakowa) czy nawet dawne zespoły dworskie (Olszanica, Załuż). W wielu miejscowościach zachowały się drewniane cerkwie, aktualnie w większości używane jako kościoły (Bezmiechowa – 1830, Hałuczków – 1858, Liskowate – 1832, Leszczowate – 1922, Łodzina k. Mrzygłodu – 1743, z ikonostasem, Krościenko n. Strwiążem – 1799, Paszowa – XVII wiek, Rakowa – 1850, Tyrawa Solna – 1837). Cennym zabytkiem jest pochodząca z 1510 roku cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego z Ulucza k. Mrzygłodu. W samym Mrzygłodzie zachował się dawny układ urbanistyczny z drewnianą XIX-wieczną zabudową rynku (interesujące są również: kościół z XV wieku i drewniana karczma z XIX wieku). W centrum Gór Słonnych położona jest Tyrawa Wołoska, niegdyś miasteczko, a aktualnie siedziba gminy. Niestety, mało ocalało tu po wojnie z dawnej zabudowy. Zachował się kościół z XV wieku, po klasycystycznym piętrowym dworze pozostały tylko kolumny (na jednej bociany uwiły gniazdo!) i fragmenty parku